Theo quy định tại Điều 14 Thông tư 06/2011/TT-BYT của Bộ Y tế Việt Nam về quản lý mỹ phẩm, các tổ chức và cá nhân không được đưa ra thị trường những sản phẩm mỹ phẩm có chứa các chất cấm. Danh sách các chất cấm trong mỹ phẩm được cập nhật thường xuyên theo các Phụ lục (Annexes) của Hiệp định Mỹ phẩm ASEAN (ASEAN Cosmetic Directive), đặc biệt là Phụ lục II. Dưới đây là danh sách một số chất đặc trưng nhất bạn có thể tham khảo
Metylen Clorua
Metylen Clorua còn được gọi là Dichloromethan là một trong những chất nguy hiểm nhất trong danh sách các chất cấm trong mỹ phẩm. Đây là dung môi hữu cơ dễ bay hơi, thường được sử dụng trong một số sản phẩm tẩy trang, nước hoa và đặc biệt là các sản phẩm làm móng như nước tẩy sơn móng tay.
Tính nguy hiểm của metylen clorua nằm ở khả năng bay hơi và thâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp và da. Khi tiếp xúc với metylen clorua, chất này có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng như kích ứng da, mắt và đường hô hấp.
Chất này còn được chuyển hóa thành carbon monoxide trong cơ thể làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu, gây choáng váng, đau đầu, buồn nôn và trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê hoặc tử vong.
Các nghiên cứu dài hạn đã chỉ ra rằng tiếp xúc thường xuyên với metylen clorua có thể gây tổn thương gan, thận và hệ thống thần kinh trung ương.
Chất này cũng được Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm chất có khả năng gây ung thư. Chính vì những nguy cơ nghiêm trọng này, metylen clorua đã bị nhiều quốc gia cấm hoàn toàn trong sản phẩm mỹ phẩm dành cho người tiêu dùng.
Hợp chất thủy ngân
Thủy ngân là kim loại nặng cực độc có thể gây ra những tác hại nghiêm trọng và không thể phục hồi đối với sức khỏe con người.
Một số sản phẩm làm trắng da giá rẻ, đặc biệt là các sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc sản xuất tại các cơ sở nhỏ lẻ vẫn còn chứa thủy ngân vì nó có khả năng ức chế sản sinh melanin giúp làm trắng da nhanh chóng.
Thủy ngân có thể thâm nhập sâu vào da và tích tụ trong các cơ quan như gan, thận, não, gây ra tổn thương vĩnh viễn.
Tác hại của thủy ngân đối với sức khỏe là vô cùng đa dạng và nghiêm trọng. Tiếp xúc với thủy ngân có thể gây ra các triệu chứng cấp tính như kích ứng da nghiêm trọng, phát ban, ngứa ngáy, bong tróc da và thay đổi màu da.
Khi thủy ngân tích tụ trong cơ thể, nó có thể gây tổn thương thần kinh, dẫn đến run tay, mất trí nhớ, thay đổi tính cách, lo âu và trầm cảm. Đối với phụ nữ mang thai, thủy ngân có thể vượt qua rào nhau thai và gây tổn thương não bộ của thai nhi dẫn đến những khiếm khuyết bẩm sinh nghiêm trọng.
ĐỌC NGAY: Có thể không dùng mỹ phẩm mà da vẫn đẹp không?
Petrolatum và Paraffinum Liquidum
Petrolatum (dầu khoáng) và Paraffinum Liquidum (parafin lỏng) là những chất có nguồn gốc từ dầu mỏ được liệt vào danh sách các chất cấm trong mỹ phẩm ở một số quốc gia hoặc bị hạn chế sử dụng.
Hai chất này thường được sử dụng trong mỹ phẩm như một chất làm mềm da, tạo độ bóng và khóa ẩm cho da. Chúng có mặt trong nhiều sản phẩm như son dưỡng môi, kem dưỡng da, kem dưỡng mắt và các sản phẩm chăm sóc tóc.
Mặc dù petrolatum và paraffinum liquidum được coi là an toàn khi đã qua quá trình tinh chế cao nhưng vấn đề nằm ở chỗ nhiều sản phẩm mỹ phẩm giá rẻ sử dụng các dạng dầu khoáng chưa được tinh chế hoàn toàn.
Dầu khoáng chưa tinh chế có thể chứa các hợp chất hydrocarbon đa vòng (PAHs) được xem là chất gây ung thư. Liên minh châu Âu đã phân loại dầu khoáng chưa tinh chế hoặc tinh chế một phần vào nhóm chất gây ung thư loại một.
Ngoài nguy cơ chứa chất gây ung thư, petrolatum và paraffinum liquidum còn có một số tác hại khác đối với da. Chúng tạo ra một lớp màng kín trên bề mặt da, ngăn cản da thở tự nhiên và đào thải độc tố.
Sử dụng lâu dài các sản phẩm chứa dầu khoáng có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông, gây mụn, làm da trở nên phụ thuộc vào sản phẩm và mất khả năng tự cấp ẩm tự nhiên. Đối với những người có làn da dầu hoặc da mụn, việc sử dụng sản phẩm chứa petrolatum có thể làm tình trạng da xấu đi đáng kể.
Paraben
Paraben là nhóm chất bảo quản phổ biến được sử dụng rộng rãi trong mỹ phẩm như kem dưỡng da, dầu gội, sữa tắm và son môi.
Các loại paraben thường gặp bao gồm methylparaben, propylparaben, butylparaben và ethylparaben. Chúng có tác dụng kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm bằng cách ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc.
Tuy nhiên nghiên cứu cho thấy paraben có khả năng bắt chước hoạt động của hormone estrogen trong cơ thể, gây rối loạn nội tiết tố. Điều này có thể ảnh hưởng đến hệ sinh sản, tăng nguy cơ ung thư vú và các vấn đề sức khỏe khác.
Nhiều quốc gia đã hạn chế hoặc cấm sử dụng một số dạng paraben trong mỹ phẩm, đặc biệt là các sản phẩm dành cho trẻ em. Người tiêu dùng nên ưu tiên chọn các sản phẩm có ghi chú “paraben-free” để đảm bảo an toàn.
XEM THÊM: Mỹ phẩm tế bào gốc có an toàn không?
Propylene Glycol và Butylene Glycol
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng propylene glycol có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, làm tăng khả năng thâm nhập của các chất độc hại khác vào da.
Điều này có nghĩa là khi sử dụng sản phẩm chứa propylene glycol cùng với các sản phẩm chứa chất độc hại khác, nguy cơ tổn thương da sẽ tăng lên đáng kể.
Ngoài ra, propylene glycol còn có thể gây dị ứng tiếp xúc, biểu hiện qua các triệu chứng như ngứa, phát ban, sưng đỏ và mụn nước.
Butylene Glycol tương tự như propylene glycol nhưng có cấu trúc phân tử lớn hơn một chút. Mặc dù được cho là ít gây kích ứng hơn propylene glycol, butylene glycol vẫn có thể gây ra phản ứng phụ ở một số người. Cả hai chất này đều không phân hủy sinh học tốt và có thể gây ô nhiễm môi trường khi thải ra ngoài.
Phenoxyethanol
Mối lo ngại chính về phenoxyethanol liên quan đến khả năng gây kích ứng da và phản ứng dị ứng. Nhiều người tiêu dùng đã báo cáo các triệu chứng như ngứa, đỏ da, phát ban và viêm da tiếp xúc sau khi sử dụng sản phẩm chứa chất này.
Đặc biệt nguy hiểm phenoxyethanol có thể ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh và có thể gây độc cho não và hệ sinh sản khi tiếp xúc với nồng độ cao hoặc trong thời gian dài.
Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Pháp (ANSM) đã đưa ra cảnh báo về việc sử dụng phenoxyethanol trong các sản phẩm dành cho trẻ em, đặc biệt là các sản phẩm dùng cho vùng da có thể được liếm hoặc đưa vào miệng.
Họ khuyến cáo hạn chế nồng độ phenoxyethanol trong các sản phẩm dành cho trẻ dưới 3 tuổi và cấm hoàn toàn trong các sản phẩm dùng cho vùng tã. Điều này cho thấy mức độ lo ngại về tính an toàn của chất này, đặc biệt đối với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.
Một vấn đề khác với phenoxyethanol trong các chất cấm trong mỹ phẩm là nó có thể hoạt động như một chất gây rối loạn nội tiết tố, mặc dù mức độ tác động vẫn đang được nghiên cứu.
Một số nghiên cứu trên động vật đã cho thấy phenoxyethanol có thể ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản và phát triển, mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định tác động chính xác ở người.
Triethanolamine
Triethanolamine thường được viết tắt là TEA là một trong những chất cấm trong mỹ phẩm gây nhiều tranh cãi trong ngành công nghiệp làm đẹp.
TEA là một hợp chất hóa học được sử dụng phổ biến trong mỹ phẩm với vai trò điều chỉnh độ pH, làm chất nhũ hóa và tạo bọt. Nó có mặt trong nhiều loại sản phẩm như sữa rửa mặt, dầu gội, sữa tắm, kem dưỡng da và trang điểm.
Mối lo ngại chính về TEA trong các chất cấm trong mỹ phẩm xuất phát từ khả năng nó có thể phản ứng với các thành phần khác trong công thức mỹ phẩm tạo ra nitrosamine – một nhóm hợp chất được biết đến là chất gây ung thư mạnh.
Khi TEA kết hợp với các chất bảo quản giải phóng formaldehyde hoặc các chất có chứa nitrit, phản ứng hóa học có thể tạo ra N-nitrosodiethanolamine (NDELA), một chất được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm chất có khả năng gây ung thư ở người.
Ngoài nguy cơ gây ung thư, TEA còn có thể gây kích ứng da, mắt và đường hô hấp, đặc biệt ở những người có làn da nhạy cảm. Sử dụng lâu dài sản phẩm chứa TEA có thể làm da khô, bong tróc và tăng độ nhạy cảm của da.
Một số nghiên cứu còn cho thấy TEA có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết và gây độc cho gan khi tích tụ trong cơ thể với nồng độ cao.
XEM THÊM: Thị trường mỹ phẩm Việt Nam: Cơ hội & Thách thức
Silicone
Lý do silicone bị nhiều người quan tâm trong danh sách các chất cấm trong mỹ phẩm là vì nó tạo ra một lớp màng silicon trên bề mặt da.
Mặc dù lớp màng này có thể mang lại cảm giác da mịn màng tức thì và giúp khóa ẩm nhưng nó cũng có thể ngăn cản da thở tự nhiên và đào thải độc tố.
Đối với những người có da dầu, da mụn hoặc da dễ bị tắc nghẽn lỗ chân lông thì việc sử dụng sản phẩm chứa silicone có thể làm tình trạng da xấu đi, gây mụn và viêm da.
Một vấn đề lớn khác với silicone là nó không phân hủy sinh học và có thể tồn tại trong môi trường rất lâu. Một số loại silicone như D4 và D5 đã bị Liên minh châu Âu hạn chế sử dụng vì chúng được xem là chất gây ô nhiễm môi trường bền vững và có khả năng tích tụ sinh học. Những chất này có thể tích tụ trong sinh vật thủy sinh và gây hại cho hệ sinh thái dưới nước.
Cũng có nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số dạng silicone có thể có tác động gây rối loạn nội tiết tố, mặc dù bằng chứng vẫn còn đang được tranh luận. Cyclotetrasiloxane (D4) đã được phát hiện có khả năng ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản và phát triển trong các nghiên cứu trên động vật.
Mặc dù nồng độ cần thiết để gây ra những tác động này cao hơn nhiều so với nồng độ được tiếp xúc thông qua mỹ phẩm hàng ngày, nhưng việc tích tụ lâu dài vẫn là mối lo ngại.
Cồn
Cồn (alcohol) là một trong những thành phần gây nhiều tranh cãi nhất trong danh sách các chất cấm trong mỹ phẩm. Cần phân biệt rõ giữa các loại cồn trong mỹ phẩm vì không phải tất cả đều có hại.
Cồn được chia thành hai nhóm chính là cồn biến tính và cồn béo. Nhóm cồn biến tính là loại thường gây lo ngại và được nhiều chuyên gia khuyến cáo hạn chế sử dụng.
Cồn biến tính thường được sử dụng trong mỹ phẩm như một dung môi, chất bảo quản và giúp sản phẩm khô nhanh trên da. Nó có mặt phổ biến trong các sản phẩm như toner, nước hoa hồng, gel trị mụn, kem chống nắng dạng gel và một số loại serum.
Mặc dù cồn có thể giúp giảm dầu nhờn tạm thời và mang lại cảm giác sảng khoái nhưng sử dụng lâu dài các sản phẩm chứa nồng độ cồn cao có thể gây ra nhiều vấn đề cho da.
Tác hại chính của cồn biến tính trong các chất cấm trong mỹ phẩm là khả năng làm khô da và phá hủy hàng rào bảo vệ tự nhiên của da. Cồn có tính bay hơi cao, khi bay hơi nó sẽ lấy đi độ ẩm từ da khiến da trở nên khô, căng và dễ bị kích ứng.
Sử dụng lâu dài có thể làm da mất nước trầm trọng, xuất hiện các dấu hiệu lão hóa sớm như nếp nhăn và da chảy xệ. Đối với người có da khô hoặc da nhạy cảm, cồn có thể gây kích ứng nghiêm trọng dẫn đến đỏ da, bong tróc và viêm da.
Bạn có thể xem danh sách đầy đủ của các chất cấm trong mỹ phẩm theo Phụ lục (Annexes) của Hiệp định Mỹ phẩm ASEAN (ASEAN Cosmetic Directive) TẠI ĐÂY
Việc hiểu rõ thành phần và các chất cấm trong mỹ phẩm là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe làn da và cơ thể. Hãy luôn đọc kỹ thành phần trước khi mua và ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định an toàn. Khi có bất kỳ dấu hiệu kích ứng nào nên ngừng sử dụng ngay và tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu.
Beauty Summit là sự kiện kết nối hàng đầu dành cho các chuyên gia, bác sĩ da liễu, chủ spa và thương hiệu mỹ phẩm trong ngành làm đẹp. Sự kiện được tổ chức thường niên nhằm chia sẻ kiến thức chuyên sâu, cập nhật xu hướng và thúc đẩy hợp tác chiến lược. Beauty Summit đóng vai trò cầu nối giữa tri thức – công nghệ – thị trường, góp phần nâng cao tiêu chuẩn phát triển bền vững cho toàn ngành.
